Είμαι κακός άνθρωπος; Η απάντηση διαφέρει αναλόγως το παραμύθι στο οποίο πρωταγωνιστούμε. Ναι, όμως είμαι κακός άνθρωπος γενικά; Εντάξει, μάλλον ναι, ή ίσως, δεδομένου ότι όλοι έχουμε τη δυνατότητα να γίνουμε εν δυνάμει δολοφόνοι. Εξάλλου, όλα από μία λεπτή κλωστή δεν κρέμονται;
Αν έχετε υπάρξει ο θύτης σε ένα οποιοδήποτε συναισθηματικό έγκλημα, πιθανόν να το έχετε αναρωτηθεί στα σοβαρά. Πιθανόν να έχετε κουλουριαστεί αγκαλιά με τις ενοχές και τις τύψεις σας, αναλογιζόμενοι το ‘αίμα’ που έχετε στα χέρια σας. Ρίξατε τις λεκτικές οβίδες σας και υπήρξατε -ενδεχομένως- άσπλαχνοι, όμως τελικά είστε ή δεν είστε κακός άνθρωπος;
Αν αναρωτιέστε, η απάντηση είναι μάλλον όχι. Σίγουρα, πάντως, ο ηθικά ασυνείδητος άνθρωπος δεν κάθεται ν’ αναρωτηθεί αν είναι κακός. Τι κάνετε όμως στην περίπτωση που είστε αυτός που έχει φερθεί ή πράξει λάθος απέναντι σ’ έναν άνθρωπο και πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε την ενοχή;
1. Γιατί;
Αν παρατηρείτε επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφοράς στον εαυτό σας, όμως δε γνωρίζετε τον λόγο που νιώθετε όπως νιώθετε, ή κάνετε ό,τι κάνετε και μονίμως σας ακολουθεί μία ενοχή, να ξέρετε πως υπάρχει πάντα κάποια βαθύτερη εξήγηση, η οποία απλώς δε σας είναι ακόμη εμφανής.
Βέβαια, είναι δική σας ευθύνη να αφυπνιστείτε, να παρατηρήσετε και να δεχτείτε τις λανθασμένες συμπεριφορές σας, όμως κάτι που θα σας βοηθούσε να απαλλαγείτε από μέρος της ενοχής που κουβαλάτε είναι η γνώση ότι τα επαναλαμβανόμενα αυτά μοτίβα που σας οδηγούν σε λάθη, ίσως να μην είναι καν δικά σας.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι οι μηχανισμοί και τα ένστικτα εκείνα που σας οδηγούν συνεχώς στα ίδια σφάλματα, πιθανόν να σας έχουν κληροδοτηθεί μέσω προηγούμενων γενεών. Σε κάθε περίπτωση, ο κλήρος πέφτει σε εσάς για να ξεδιαλύνετε το τοπίο και να βρείτε το γιατί.
2. Δεν θα είναι αλλιώς
Ένα από τα μεγαλύτερα ψέματα που έχουμε πει στον εαυτό μας είναι ότι την επόμενη φορά θα είμαστε πιο προσεκτικοί και δεν θα κάνουμε ποτέ, μα ποτέ ξανά το ίδιο λάθος. Τώρα ξέρουμε καλύτερα. Φάγαμε τα μούτρα μας μια και δυο φορές, σπάσαμε τα δόντια μας και πάμε παρακάτω.
Ωστόσο δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι την επόμενη φορά θα αποφύγουμε τις λακκούβες και τις κακοτοπιές, ακόμα κι αν έχουμε αναγνωρίσει τι είναι αυτό που μας σπρώχνει στο κακό. Ένα απόφθεγμα του Carl Jung αναφέρει, «Μέχρι να γίνει το ασυνείδητο συνειδητό, θα κατευθύνει τη ζωή μας και θα το αποκαλούμε μοίρα».
Μέχρι, λοιπόν, να αποκτήσουμε ευθύνη της δικής μας ιστορίας, θα συνεχίζουμε να ζούμε την ίδια ζωή, να πέφτουμε στα ίδια, παλιά, καλά μοτίβα και να ονομάζουμε αυτό το γραφτό μας.
3. Έτσι φέρεσαι αρχικά στον εαυτό σου
Κλισέ, αλλά αληθινό. Αν έχετε πει ψέματα, προδώσει, εγκαταλείψει, κακοποιήσει, ή φερθεί άσχημα σε κάποιον, το έχετε κάνει πρώτα στον εαυτό σας. Το ίδιο ισχύει αν έχετε υπάρξει σκληρός, επικριτικός, αγενής, ή εχθρικός απέναντι σε κάποιον άλλον. Αν αυτές οι συμπεριφορές είναι κάτι σύνηθες για εσάς, τότε έχετε ξεκάθαρη εικόνα της συμπεριφοράς σας απέναντι στον ίδιο σας τον εαυτό.
Στην περίπτωση που τώρα νιώθετε ενοχές και τύψεις για τον τρόπο που συμπεριφερθήκατε σ’ ένα άλλο άτομο, ξεκινήστε να νιώθετε πρώτα άσχημα για το πώς έχετε φερθεί στον εαυτό σας. Προσέξτε καλύτερα και δώστε σημασία στο τι λόγια λέτε εσείς οι ίδιοι σε εσάς και αναλύστε τα. Ο μόνος τρόπος που μπορείτε να αλλάξετε πράγματα και συνθήκες στις σχέσεις σας, είναι να αλλάξετε πρώτα τη σχέση σας με τον εαυτό σας.
4. Ζήστε για εσάς
Αν έχετε καταφέρει να αναγνωρίσετε τα μοτίβα και τις συμπεριφορές που ως τώρα σας έχουν οδηγήσει σε λάθος σημεία κι ακόμα κι αν τα έχετε μοιραστεί με κάποιον άνθρωπο, η ιστορία αυτή παραμένει δική σας. Είναι η δική σας αφήγηση.
Γυρίστε τον φακό σ’ εσάς και σταματήστε να ανησυχείτε με το τι θα λειτουργήσει ή όχι λόγω της αλλαγής σας στη σχέση σας με τους άλλους ανθρώπους. Συνειδητοποιήστε ότι δεν είστε κομμάτια παζλ που ψάχνουν κάπου να κολλήσουν και μπαίνετε σ’ αυτή τη διαδικασία μόνο για εσάς. Στόχος είναι να αντιληφθείτε εσείς καλύτερα τον εαυτό σας κι όχι να δημιουργήσετε έναν εαυτό ή προσωπικότητα που θα ταίριαζε καλύτερα στους γύρω σας.
5. Θα πεις απλή συγγνώμη;
Αν αισθάνεστε την ανάγκη να απολογηθείτε σε κάποιον για το πώς του συμπεριφερθήκατε, σκεφτείτε τι θα λέγατε πρώτα στον εαυτό σας, αφού τον έχετε κακομεταχειριστεί. Πώς θα ζητούσατε συγγνώμη σε αυτόν;
Σίγουρα δεν θα θέλατε να ακούσετε δικαιολογίες, μεγάλες υποσχέσεις και ψεύτικες απολογίες. Ίσως όμως νιώθατε καλύτερα αν μπορούσατε να σας δείτε πραγματικά συνειδητοποιημένο για την πράξη σας κι αν μπορούσατε πραγματικά να παραδεχτείτε ότι αυτό που κάνατε ήταν άδικο.
Τα λάθη είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης και η αλήθεια είναι ότι είναι πολύ ευκολότερο το να είναι κανείς ασυνείδητος, από το να είναι ένας συνειδητοποιημένος άνθρωπος που έχει απόλυτη επίγνωση του πώς οι πράξεις του, ή ακόμα και το ένστικτο της επιβίωσής του, μπορεί να προκαλέσει πόνο σε κάποιον άλλον.
Το να κάνει κανείς λάθος, δεν τον καθιστά αυτόματα κακό άνθρωπο. Ίσως κάποιος να ζει στην άγνοια. Ίσως οδηγεί τυφλά κάθε βράδυ το αυτοκίνητό του από τη δουλειά στο σπίτι κάθε βράδυ χωρίς να παρατηρεί τη διαδρομή. Ένα λάθος θα τον βγάλει κάποτε στον λάθος δρόμο κι ίσως τότε να θελήσει να δει προσεκτικότερα τριγύρω και να δώσει προσοχή. Κι αν αυτό είναι περισσότερο κουραστικό, στο τέλος θα είναι σίγουρα καλύτερο!
